به وته ی ده روێش مه حمه قازیاوایی
بیری پووچ وگه ندەڵ هەر ئەوه ده بێ
تەنیاخۆت بینیو لە دوونیاکه س نه بی
...
ژیانی خۆشوو ساکارت بۆمرۆوێک ناوێ
چاوی ته ماحێت به خوێن رژین پرنابێ
...
بەزی یت نە بەکه س به خۆشت نابێ
رۆژێک کوونی مشک جێگای خۆت نابێ
...
ئاسمان داگیرکەر، قەت بێ وەی نەبێ
سێبەری نەکبەت،له سەرکەس نه بێ
...
په پوولەی ره شی خۆت ئازار دەدەی
بالندە ی نەکبەت قەت باڵ لێدەر نەبی
...
بارانی خوێنیش هه ر داییم بووخۆت بێ
ئاویلکەی خۆت نەبێ کەسی دی دا نه چێ
...
هه وری رەشی بێ باران، سنوورت نه بێ
له ئاسمانی داگیرکەرانەت گەرانت نه بێ
...
خۆری ئازادیت لە ژین بێ تیشک ده بێ
سروو ساردیش لە ژین دەمارت دەگرێ
...
رۆژگاری تاریک هەر بەشێ داعیش بێ
رووناکیش بەخر به شی عین الاکراد بێ(بابردەلە)
ئه لین که له شیری به لام
بی وه خه ت ئه خوینیت
باش وایه سه رت لی ببرین
بیزار له به ر هه لست بیرین
...
ئه لین وچانت نیه،دا نا مرکیی
ناخه ویی مادام به بی وه ختی
نویژیی شیوان ئه ت خه وینین
تاکوو شیت بی مه ش رزگار بین
...
ئه لین بپوشه ره نگی دل و جوانکار
به لام نه ره نگی که سک له دوی دیار
زه ردباشه تا جییا بی له هه والو و یار
با شارت ناکین نه یک به لکو به هه زار
...
بومه بالنده ی بی خیر قه له ره شه
ره نگ جوانی به لایه که س لام نایه
ئه لین ره نگ خیر و ده نگت به لایه
دلسوزی نیه و هه روه لست به لایه
...
پیم ئه لین کوندیئخوینی له ویرانه
به دشومیت له زار هه راو هوریایه
به لام بزانن من کوند نیم هومامه
به خت به خشی شاهانه کارمانه
...
ژوماره ی زورن لام سیزده ن
پازده ت به سه ر دا ئه که ین
له دوژمنی "زیاده"ت پی نالین
...
ماموستا گیان؛ سه ری کرنوشی له روت ئه نوینم
له خو بایه یت زورن هه موشیان وردبیر ئه بینم
ئه مانه م نه بیست، له سفری دلا له بیرا ئه بینم
بلیم روژ پیروز بیت،روم نیه رو زه دت ئه بینم
بریا هه ر زه ردی با، روژت زیاترشه وانه ئه بینم
گلیی نا که م له بیگانه به بالات ئه مه را ئه بینم
چون:
سال که دی و را ده بیری ئاور ناداته سه ر و ملت
بی مه یلیه نیه،باشه ئه ونده ت پی را ئه بینیت؟
...
روژیی خوت گه مه سه ر سونه ری پی ده کریت
خور بو تاریک داگیرسانت په نای مانگ ده گریت
...
به هار به هه مو جوانی کانی مونه ت لی ده کات
گول بو ماتم گیرسانت بونی خوی دردوک ده کات
روبار بو تینو گرتنت ده سته و هه وارز را ده کات
کیو بو سر کریت به فر و سه هول ده ستارده کات
...
په له وه ر بو ئازار قش قه له به ره وپیر ده نیریت
بله ی ئه و له و سه ره ئه مانه ت بوووه دی دینیت؟
نازانم...
گه ر وانیه ما موستا گیان بو ده سیک نات را ژینیت
...
تا چه قاندنم له لیوانت گوولی شادی
ماچیک له وشه یه کی داخواز
سالیان سال
وه ردم دا
هه رچی له ئاو و گل و به ردوو ئاور
باو باران بوو
هه لم سنگاند به دو ده ستان
وه رزم دا له وشه کان
یک به یک بونم کرد وینه ی حه تر
ریچکه م کرد وته هایه ک که وه ک روژی روون بوو
وینه ی فانووسی ده ریا ی تووفانی شه وانه
سووجم ده دیواری تاریکی وشان له هه ر لا کرد
چون نه م دوزیوه ، دیسان
له هه ر شوینک ره شایی بوو
تا هه نگاوی به لا، تا ده می مردن
له ناخی هه ر ته له و به ندیک
له ژیر هه ر چولو و چالیک
سه ر م ناوه
تاکوو له ده نگ بلیندان وه دی بینم
ئه م هه ل به سته ی وینه ی کلیلی ده رگا
له گه ل زور که سان رو نیشتم
دمه و هاتوو هوم له گه ل کردن
به ر هه می وی بوو، له یاران
دور بووم ، دام له ده ست، یان دوژمنم کردن
گه ر چی سواندن بوو ئه م کاره
من به ته مای ئه و بازره بو
به هه ولی خوم له م ریگه سه خله ته ریک که وتووم
له م هه موو هه وله
مالی خه لکم گه ر نه کرد ئاوا
مالی خوم ئالوو گوور کردوو وه
ئه ی وته ی سالاری داهاتوو!
نه م دوزیوه وشه ی داخواز و توزی حیسرتی له ده فته رم ماوه ته وه
خیروو خوشی هاوریت بی
وه دی بینه ئه مه ی ته مه نیک بوتم دوزیوی ته وه (هوای آفتاب/941-939)
ده زانی بو وا چاره ره شم
نا تی نه گه شتی هه له یه
...
منال بومه مسیان بو قال نه کردومه
بویه به ر هه له سته کانمان ناناسم...
....
منالی سه ریان تاشیوم و مویان سوتاندوم
به لیره و موی سه رم مامه له نه کراوه
بو هه ژاران هه رئه مه باوه و زوریش قاوه
...
نانا کاتی زه ماوندی دایکم بیریان نه کردو
گوزه ی شکاویان له ژیر پی به نازنشکاندو
یا به واتی دی...
نا ئه وده م ده وری ته ندوریان نه گیراوه
خیرو به رکه تی له گه ل خوی نه هیناوه
...
...
ده زانی بو وا چاره ره شم
شه وی له دایک بونم
مانگ ده ست به دووعا وستا.
...
لام وایه مامانم له کاتی بونم
ته نیا یک بار پشمیبیت
هه والانی به چاده بی
تیکرا دمبین کرابن.
...
یان دایکم له به ر ئیش
پاوانه ی شینی بو نه کردم.
...
یان مورووی وه که زی نه خستم.
...
هوی دیکه ش چاوی پیسه
له کاتی خه وی ناو لانکه.
...
له وانه یه چله وگیر بوومه.
...
یان له روانینی کورپه ییم
لوتیان نه دیم له به ر وردی.
...
واش ده بی باژه له ی کورپه ییم
به ژنی سه منال مردو تف لی نه درابیت.
...
یان چل دانه ی دایکم بو بوونم
نه جوت به لکو تاق هاتبی.
...
واش ده بی له ئالو شه وه منالی
بابم خه نجری له گل به جی ئاودابی.
...
یان شه موله ی شه مموی دایکم
گوبیستی-آ- نه بی -نا- ببی
یک روز آموزگار از دانش آموزانی که در کلاس بودند پرسید آیا می توانید راهی غیرتکراری برای ابراز عشق، بیان کنید؟
برخی از دانش آموزان گفتند : با بخشیدن، عشقشان را معنا می کنند. برخی “دادن گل و هدیه” و “حرف های دلنشین” را راه بیان عشق عنوان کردند. شماری دیگر هم گفتند “با هم بودن در تحمل رنجها و لذت بردن از خوشبختی” را راه بیان عشق می دانند. در آن بین، پسری برخاست و پیش از این که شیوه دلخواه خود را برای ابراز عشق بیان کند، داستان کوتاهی تعریف کرد:
یک روز زن و شوهر جوانی که هر دو زیست شناس بودند طبق معمول برای تحقیق به جنگل رفتند. آنان وقتی به بالای تپّه رسیدند درجا میخکوب شدند.
یک ببر بزرگ، جلوی زن و شوهر ایستاده و به آنان خیره شده بود. شوهر، تفنگ شکاری به همراه نداشت و دیگر راهی برای فرار نبود !
رنگ صورت زن و شوهر پریده بود و در مقابل ببر، جرات کوچک ترین حرکتی نداشتند. ببر، آرام به طرف آنان حرکت کرد. همان لحظه، مرد زیست شناس فریادزنان فرار کرد و همسرش را تنها گذاشت.
بلافاصله ببر به سمت شوهر دوید و چند دقیقه بعد ضجه های مرد جوان به گوش زن رسید… ببر رفت و زن زنده ماند.
داستان به اینجا که رسید دانش آموزان شروع کردند به محکوم کردن آن مرد.
راوی اما پرسید : آیا می دانید آن مرد در لحظه های آخر زندگی اش چه فریاد می زد؟
بچه ها حدس زدند حتما از همسرش معذرت خواسته که او را تنها گذاشته است!
راوی جواب داد: نه، آخرین حرف مرد این بود که “عزیزم، تو بهترین مونسم بودی. از پسرمان خوب مواظبت کن و به او بگو پدرت همیشه عاشقت بود.”
قطره های بلورین اشک، صورت راوی را خیس کرده بود که ادامه داد: همه زیست شناسان می دانند ببر فقط به کسی حمله می کند که حرکتی انجام می دهد و یا فرار می کند و او قبل از اینکه حرکتی از همسرش سر بزند به اینکار اقدام کرد. پدر من در آن لحظه وحشتناک، با فدا کردن جانش پیشمرگ مادرم شد و او را نجات داد. این صادقانه ترین و بی ریاترین ترین راه پدرم برای بیان عشق خود به مادرم و من بود.
کاتیک خورره م شه هر و ئابادان گیراوه
سالح ئاباد و ئیلام خو راگر بوون باش وایه
....
ده لین مووسل ۶۰ کات ژمیر
له به رانبه ری داعش خوراگربوو
و لیک پچکرا
...
به لام کوبانی ۶۰ روژ خو راگر ی سه رکه و ت
...
ده لین کوورد سنوور نیشینه
به لام لیم گه رین راستیکه مه وه
کوورد سنور نه شین نین
به لکوو سنووره کانن به رو پشت ده رون
هه تا پال وه کووردانه وه ده ن
«الوِحْدَةُ خَیْرٌ مِنْ جَلِیسِ السُّوءِ ». (العجلونی ، 1416 : 2/445) ؛ (ت/ 518) : (تنهایی خوب تر از رفیق بد است).
تنـــها بسـيار بــــه از يـــار بـــــد
يار تـــرا بس دل هشــيار خــــويش (ناصر خسرو ،292:1380)
زعزلت شاه مـــردان گشت سیمـــرغ
یــکی مرغ است خوانندش به سی مرغ (همان : 550)
تـوعزلت جـوی و دور از انجمن باش
رفیـــق خــویشتن هم خـویشتن باش (همان : 550)
بــــه از تنــــــهائيت يارى نيايــــد
كه تنـــهايى به از بــــد مهـــر يارى (ناصر خسرو ، 457:1386)
چون يار مــوافـــق نبـــود تنها بهتـر
تنـها بــه از صـد بار چـو با نادان همتا (همان :53 )
گراز زحمت همی ترسی زنا اهلان ببرصحبت
که ازدام زبون گیران به عزلت رسته شدعنقا (سنایی، 1375 :62)
کسی که عزت عزلت نیافت هیچ نیافت
کسی که روی قناعت نــدید هیـچ ندید (سنایی،1380 :179)
ای سنایی از ایــــن ســــگان بگـریز
گــــوشه ای گیراز این جــهان همــوار (همان :204)
مفردی باید زمـــردم تا توان رفتن بدل
درمیان چشم زخمی زین دوعالم سوگوار (همان :225)
در جـوی شهــرگوهرمعنی طلب مکن
غـــواص وارگــــوشه ی دنیا کنارگیر (همان :297)
هرکی درعزلت بود از او نجوینـد انتقام
انتقام چرخ بامن سربه سردرعزلت است (ادیب صابر،بی تا :363 )
شیـوه ی گــــوشه گیـــری از سرگیر
گـــــوشه ی دامــــن پیامبــر گیــر (عطار،1386: 8)
طریـــق مرد عزلت جـــوی کـن ساز
اگرمـــردی، زمــردم خـوی کــن باز (عطار،1386 :182)
ز ایمان اگــــــرت مـــــراد امنست
در عـــــزلت جــــوی ایمــــنی را (مولوی ، 1375: 95)
روی در دیــــــوار کـــن تنها نشیـن
و ز وجــود خـویش هم خلوت گزین (مولوی،1386 :632)
قعر چه بگزید هر کـــه عاقـــل است
ز آنـــکه در خلوت صفاهای دل است
ظلمت چـــه بــه که ظلمت های خلق
سر نبــرد آن کس کــه گیرد پای خلق (همان :62)
عزلت گزیـن که ازسرعزلت شناختنــد
آدم در خـــــلافت و عیـسی ره سما (خاقانی،1375 :4)
چـــون نبی دور شد ز بیــع و شـری
کنـــج خلــوت گزیده وغار حـــری(اوحدی مراغه ای،1340 :610)
عـــزت غار بـــود وعــزلت شهـــر
منتـــج عیش عمر و عشرت دهــــر (همان :610)
پس به خلــــوت نشینی و زاری کـن
در فروبنـــد و چلــــه داری کــــن (همان :602)
کنــج گیــران به گنـــج روح رسنــد
شب نشینان در ایــن فتــوح رسنـــد (همان :609)
مـــردم چشم شب نشیـــن را نـــور
از در عزلت است و فکر و حضــــور (همان :609)
گلی خـــوشبـــوی در حــمام روزی
رسیــــد از دست محبــوبی بـــدستم
بـــدو گفتم که مشـــکی یا عنبـــری
کــــه از بــــوی دلاویـــز تــو مستم (سعدی،1382 :15)
بـگفتا مــــن گلی ناچیــــز بـــودم
ولیکـــن مــــدتی بـا گـل نشستــم
کمــــال همنشین در مــن اثر کـــرد
وگـــرنــه مـن همان خاکم که هستم (همان :15)
آنانــــکه به کنـــج عافیت بنشستنــد
دنــــدان ســگ ودهان مـردم بستنـد (سعدی،1382 :32)
پســـر نـــــوح بـا بــــدان بنشست
خانــــــــدان نبـــــوتش گم شــد
ســــگ اصحاب کهف روزی چنـــد
پی نیــــکان گــــرفت و مـردم شـد (همان :68)
عــــــزلت و انـــــزوا و تنــــهایی
بــرهاننــــدت از هـــــزار بـــــلا (ابن یمین،1344 :316)
درجهان هیچ به ازعزلت وتنهایی نیست
وین سعادت ز درمـردم هرجایی نیست (همان :340)
به وحدت بسر برکـه راحت درآن است
اگرگلــشن عیــش بی خارخــــواهی (همان :535)
گنج عزلت که طلسمات عـجایب دارد
فتــــح آن در نظرهمّت درویشان است (حافظ،1387 :94 )
راه عزلت پوی وخرّم زی که چندین قهقهه
کبک ازآن داردکه دور ازخلق برکوه و درست (جامی،بی تا: 22)
دراین زمانه که عقیم است جمله صحبت ها
کناره گیـــرغنیـــمت شمارعـزلت را (صائب ،1339 :87)
پای بیرون منه ازگوشه ی عزلت زینهار
که بــــلای سیه سایـه پس دیوار است (همان :167 )
آسودگی به گـوشۀ عزلت نشستن است
سررشتـه ی امیـد ز عالم گسستن است (همان :235 )
صائب بگیرگوشه ی عزلت که اهـل دل
این درد را بـه گــوشه نشینی دوا کنند (همان :467 )
گوشه گیران کامیاب از عالم بالا شــوند
فکرها درگوشه گیری آسمان پیما شوند (همان :361)
صائب کسی که گوشه عزلت گرفته است
در چشم ها عزیز چوگوگرد احمراست (همان :307)
گـــوشه گیــری آبـــروی عزت است
قطـــره در جنب صــدف گوهر شـود (همان :427)
این کنج عزلتی که گرفته است شیخ شهر
درچشم اهل دیده کمینگاه شهرت است (صائب ،1339 :252)
گوشه گیری کشتی نوح است از بحر وجود
از کشاکش وارهان جسم نزارخویش را (صائب ،1374 :70 )
گوشه عزلت گلستان است بر ارباب فقر
شیرمردان درقفس عیش نیستان می کنند (همان :158)
عزلت به نقد وجـــود از روزگار بخــر
ایرا خرد همه کس گوهر به نیم بها دهد (مجیر بیلقانی،1358 :9)
عزلت گزین که از غم این چار میخ دهر
گردون هشت خانه به عزلت دهـد امان (همان :150)
تا بتــوانی ، زخلــــق ای یارعـزیـــز!
دوری کـــن و در دامــن عـزلت آویز (شیخ بهایی ،1382 :138)
انسان مـــجازینــــد ایـــن نسناسان
پرهیــــز از انسان مـــجازی پـرهیـز (همان :156)
عــــزت انـــدر عـزلت آمد ای فلان
تـــو چه خــواهی زاختـلاط این وآن (همان :156)
رو بـه عـــزلت آر، ای فــرزانه مــرد
و زجمیـــع ماســـوی الله باش فــرد (همان : 156)
چون شمس مشرق رو به کل بنیادهستی برفکن
ازهیچ کس عزلت مجو از خویشتن جوعزلتی (شمس مشرقی،1383 :211)
دو گدا تو یه خیابون شهر رم کنار هم نشسته بودن. یکیشون یه صلیب گذاشته بود جلوش، اون یکی یه ستاره داوود…
مردم زیادی که از اونجا رد میشدن به هر دو نگاه میکردن ولی فقط تو کلاه اونی که پشت صلیب نشسته بود پول مینداختن.
یه کشیش که از اونجا رد میشد مدتی ایستاد و دید که مردم فقط به گدایی که پشت صلیبه پول میدن و هیچ کس به گدای پشت ستاره داوود چیزی نمیده.
رفت جلو و گفت: رفیق بیچاره من، متوجه نیستی؟ اینجا یه کشور کاتولیکه، تازه اینجا مرکز مذهب کاتولیک هم هست.
پس مردم به تو که ستاره داوود گذاشتی جلوت پول نمیدن، به خصوص که درست نشستی بغل دست یه گدای دیگه که صلیب داره جلوش.
در واقع از روی لجبازی هم که باشه مردم به اون یکی پول میدن نه به تو.
گدای پشت ستاره داوود بعد از شنیدن حرفهای کشیش رو کرد به گدای پشت صلیب و گفت: هی “موشه” نگاه کن کی اومده به برادران “گلدشتین*” بازاریابی یاد بده؟!
* گلدشتین یه فامیل معروف یهودیه
خاناقا پر له گشت میوانه
هوگریی بروای کون مانه
کاری چاو مالینه پشیله
دایم له و ده و روو به رانه
ئیستکان ریزی ئه و شوینه
رولیکی دی برو تیر ویبینه.
ریز بونی که وش جیاوازانه
له ره سمی شین گیرانه.
جیا لم خالو و جغزه وردانه
ئاو رشتنی دوای ئازیزانه
کار بو خیر وه ریی هینانه .
له دووکان و بازار و مه یدانه
رِژانی خوارده مه نی باورامانه
دا خوازه ر تیکرژان قدیلکه مانه
فیض‌الله پیری: هرجا کرد است، نشانی از رنج و عشق وجود دارد و استاد کلیم‌الله توحّدی (کانیمال) به گواه داستان زندگی‌اش این دو را به فراوانی در خود جای داده است. او دی‌ماه۱۳۲۰ در روستای اوغاز (دارالعلم سرحد قوچان) شهرستان شیروان از مادر زاده شد و حاصل ٧۴ سال فرهیختگی و زندگی پربار فرهنگی، انتشار کتاب‌های ارزشمند و از جمله ٣٠ اثر منتشرنشده است. از کتاب‌های او می‌توان به مجموعه هشت جلدی «حرکت تاریخی کرد به خراسان» و «کلیدر به روایت اسناد تاریخی» اشاره کرد. قابل توجه است که کار اصلی توحدی موسیقی است و در زمینه موسیقی خراسان علاوه بر انتشار کتب و آلبوم‌های جذاب، نوازنده‌ای ماهر و خواننده‌ای محبوب است.
جناب توحدی، می‌خواستم از همین کتاب اخیر آغاز کنیم. ذهنیت نوشتن کتاب «کلیدر در اسناد تاریخ» از کجا شکل گرفت و شما چگونه به فکر افتادید که اسناد کلیدر را به صورت واقعیت منتشر کنید؟
می‌دانید که کار اصلی من موسیقی است و از کودکی دنبال این کار بودم و آواز می‌خواندم. آهنگ «خان‌کلمیشی» را هم شنیده بودم. نمی‌دانم شما لوح فشرده‌ای که ضبط کرده‌ام، گوش داده‌اید یا نه؟ بعدها که بزرگ شدم، از هرکسی که می‌پرسیدم جواب درستی نمی‌شنیدم تا اینکه سال ١٣۶٣ آقای دولت‌آبادی، کلیدر را منتشر کرد و من فهمیدم این همان داستان است. چندین‌بار کتاب را خواندم. کتاب بسیار زیبا و خوبی است. خیلی چیزها از این داستان آموختم، اما متوجه شدم این داستان در جلد دهم رها شده و «خان‌محمد» بنا به قول «گل‌محمد» باید انتقام می‌گرفت، اما رفت و خبری نشد. آن وقت من این جریان را دنبال کردم. در کتاب توضیح داده‌ام که آنها وقتی رفتند، حاج‌صبرخان از این جمع تنها مانده بود. رفتم با او صحبت کردم «که در آنجا من نوشته‌ام، دنبال اسناد و مدارک بودم. شنیدم که آقای دولت‌آبادی گویا مصاحبه کرده بودند که کُردی در کار داستان نبوده و از این مسایل. برای همین تصمیم گرفتم من دنبال اسناد و مدارک بروم و نشان دهم که داستان از چه قرار بوده است. اگر کُرد نبوده، شما در منطقه سبزوار – محل رویداد داستان که کرد هستند- نمی‌توانید قهرمانی را پیدا کنید که این کشش را داشته باشد. این قهرمان حتما باید کرد باشد که خود را به آب و آتش بزند و برای حفظ ناموس خود و اطرافیانش – بلوچ‌ها- زندگی‌اش را برباد می‌دهد. من با بازماندگان اینها صحبت کردم؛ از جمله با دختر خان‌محمد که تنها مانده بود و همین‌طور کسانی که در آنجا دخیل بودند». قربان بلوچ «- که بعدها به شوروی رفت – آمده بود و فیلم‌هایی از او تهیه کرده‌اند، اما با سؤالات بی‌هدف. البته باید اضافه کنم بعد از بازگشت قربان بلوچ از روسیه، پسرش مصاحبه‌ای با او انجام داده بود که در سه کاست ضبط شده که بعد از انتشار کتاب کلیدر در اسناد تاریخی به دست من رسید. در تجدید چاپ کتاب حتما این گفت‌وگو را نیز اضافه می‌کنم.
می‌دانیم که اسنادی هم در فضای رسانه‌ای از جمله عکس‌هایی از صحنه اعدام «گل‌محمد» منتشر شده بود و شرایطی که مادرش برایش شیون سر می‌دهد. گفته می‌شود این نوای حزین مادر گل‌محمد به عنوان قطعه‌ای موسیقی در منطقه شما عمومی شده و افرادی آن را بازخوانی می‌کنند. گویا شما هم در مصاحبه‌ای به همین موضوع اشاره کرده بودید. حالا که با اسناد موضوع را به‌گونه‌ای دیگر مطرح کردید، آقای دولت‌آبادی و دیگران چه واکنشی نشان دادند؟
یکی از همشهری‌های آقای دولت‌آبادی به من زنگ زد و خیلی ابراز خوشحالی کرد و گفت یک نسخه از کتاب را برای آقای دولت‌آبادی فرستاده‌ام. یکی از دوستان کُرد من هم که فیلم‌بردار است، از تهران آمد و گفت آقای دولت‌آبادی چنین موضوعی را شنیده‌اند، اما گفته که کتاب به دست من نرسیده است. در نهایت نسخه‌ای از آن را دادم به این دوست سبزواری و ظاهرا به دست آقای دولت‌آبادی رسیده است. آقای دولت‌آبادی نوشته گل‌محمد در ٢٧ بهمن ١٣٢٧ کشته شده و حتی تیراندازی در فرودگاه را گل‌محمد انجام داده بود. در صورتی که گل‌محمد در آخر فروردین ١٣٢۶ که شاه به خراسان آمد و تصمیم می‌گیرد که کارش را تمام کند، کشته می‌شود. بنابراین در حادثه فرودگاه گل‌محمد حضور نداشته است.
سؤال من این بود که آقای دولت‌آبادی واکنشی نشان نداده‌اند؟
چیزی نشنیدم. اما تشکر هم کردم که این داستان را نوشته، چون اگر ایشان نبود، من دنبال این کار نمی‌رفتم. هزاران داستان مثل کلیدر در منطقه ما رخ داده، مثل داستان‌های سردار «عوض‌خان»، «ججوخان» و سردار «تحفه گل» شیرزن کُرد جلالی و مرزدار قلعه فیروزه که کسی نبوده اینها را بنویسد. در مورد عکسی هم که شما گفتی منتشر شده، باید بگویم که کسی نتوانست آن را شناسایی کند، من خودم شناسایی کردم.
آقای دولت‌آبادی هم کُرد هستند؟
خیر، ایشان از دولت‌آباد سبزوار و از تات زبان‌ها هستند.
با ایشان رابطه دوستی دارید؟
متأسفانه نه. ایشان را هنوز ندیده‌ام. اما اظهارنظر و مصاحبه‌هایشان را خوانده‌ام.
پس شما اثبات می‌کنید که داستان کلیدر مربوط به کُردهای خراسان است؟
بله، فقط نام‌ها را عوض کرده‌اند. حق هم داشت. اما در کتاب من، اسامی را واقعی نوشته‌ام. مثلا بلقیس نام مستعار گلستان است. شخصی مثل کلمیشی که دولت‌آبادی او را زیاد نکوهش می‌کند، آدم والایی بوده است. وقتی کتاب منتشر شد، عدهای مرا تحریک کردند که بیا از دست دولت‌آبادی شکایت کن، چون به ما توهین کرده است. گفتم شما این‌قدر دلسوزی نکنید! می‌خواهید نشان دهید که دلتان به حال ما زیاد سوخته است!
از نظر شما آقای دولت‌آبادی از چه زاویه‌ای روایت را تغییر داده و به آن هویت داستان بخشیده است؟ آیا صرفا تغییر نام شخصیت‌ها مطرح است یا نفی هویت کُردها و تغییر کلیت داستان؟
تغییر شخصیت‌ها مطرح بوده است. ما باید بپذیریم که این داستان در آنجا روی داده است، اما دولت‌آبادی قصد داشته، لباس داستان حرفهای بر تن آن بپوشاند و یک رمان بنویسد. البته بسیار خوب و زیبا نگاشته‌اند، اما در مصاحبه‌هایی که انجام داده است، تلاش می‌کند انکار کند که در داستان کرد وجود داشته است. امثال آقای «سعید نفیسی» هم که درباره ظرفیت‌های اجتماعی ایران نوشته است، می‌گوید که کرد وجود نداشته، مردم به چوپان‌های خود کرد می‌گفتند! من در کتاب تازه‌ام به ایشان پاسخ داده‌ام.
البته چنان‌که مرحوم ابراهیم یونسی هم معتقد است، ضرورتا هر نویسنده‌ای حتما براساس آنچه روی می‌دهد، داستان نمی‌نویسد. شخصیت‌ها را تغییر و داستان را به شکلی پرورش می‌دهد که ساختار موردنظرش را بسازد.
بله، در رمان‌نویسی دست نویسنده باز است، اما من واقعیت تاریخی را نوشته‌ام، نه رمان.
شما فکر می‌کنید آقای دولت‌آبادی تاریخ را تغییر داده‌اند؟
نه، ایشان رمان نوشته و در چند هزار صفحه پرورش داده‌اند. فقط خواسته فضای فرهنگی آن دیار را توصیف کند و خوب هم توصیف کرده‌اند.
اما به قول شما این پهلوانی‌ها فقط از کردها برمی‌آید و ایشان اشاره‌ای به موضوع نکرده‌اند.
بله، حتما چنین است و از عهده کسی دیگر نمی‌آید. گفتند که کلمیشی بوده‌اند، اما نگفته که کلمیشی‌ها کرد بوده‌اند. در چند جا اشاره‌ای جزئی کرده، اما اشاره‌هایش تحت تأثیر بقیه کار قرار دارد.
شما در کتاب حرکت تاریخی کردها به خراسان، بیشتر به مهاجرت کردها در تاریخ معاصر و مشخصا در زمان صفوی‌ها می‌پردازید.
بله، آن شش جلد را از زمان صفوی به بعد نوشته‌ام. مهاجرت در سه مرحله صورت گرفته است. یک مرحله شاه‌اسماعیل صفوی کوچ اجباری می‌دهد، یک‌بار شاه‌طهماسب و نهایتا کوچ بزرگ. در مهاجرت زمان شاه‌اسماعیل، قهرمانی‌ها (کردها قهرمانلو) بوده‌اند. اینها از منطقه قرامان دیار بکر آمده‌اند. رئیس این طایفه «بیرام (بهرام) بگ کرد قهرمانلو» بود که با بداق سلطان مکری کرد مهابادی که مسجد سرخ مهاباد را ساخته، جنگید و او را شکست داد. شاه‌اسماعیل سه خواهر داشت که هر کدام را به یکی از سرداران کرد داد؛ از جمله یکی از آنها را به همین بیرام بگ، یکی را به کردهای مهاباد و یکی را به «خان‌محمدخان استاجلو» که عدهای به دروغ و بدون سند نوشته‌اند، کرد نبوده، ترک بوده است؛ مثل «محمد فضولی»، شاعر کرد که او را ترک معرفی می‌کنند. ما مستند می‌گویم اینها همه کرد هستند. شاه‌اسماعیل کردهای قرامانلو و کردهای کلهر و عدهای دیگر را آورد. شاه‌طهماسب هم عدهای دیگر از اینها را مهاجرت می‌دهد. در مرحله سوم کوچ بزرگی روی می‌دهد که شامل «چموش دزک» می‌شود که خودش شامل بیش از صد ایل و طایفه است.
اینها همه از قفقاز، عراق و شمال شرق ترکیه آمده‌اند. هموندهای بسیاری از این کردها الان در ترکیه هستند، اما بابان‌ها را می‌دانیم که اهل «شاره‌زور» (شهرزور) عراق هستند. می‌دانید که کلهرها با نام کرمانشاه شناخته شده هستند. شما باید کتاب «اسفراین» من را بخوانید تا بدانید که قبادخان کلهر چه مردانگی‌ای در تاریخ ثبت کرده است. نادرشاه باز یک سری را از کردستان عراق آورده است. فکر می‌کنم بارزانی‌ها را که در خراسان معدودند، نادرشاه آورده است. همین نادرشاه برای حفظ و نگهداری سرحدات ایران با عثمانی و برای جلوگیری از تهدیدها، پنج هزار نفر از کردهای خراسان را به ارزروم برد. همین آقای اوجالان رهبر مخالفان کرد در ترکیه، از همان کردهای کرمانج است. وقتی که نادر کشته شد، اینها آنجا ماندند.
یادم می‌آید که حدود ١۵ سال پیش در یک برنامه تلویزیونی هم گفتید از زندگی و موسیقی آنها فیلم گرفته‌ام.
بله، کمی هم فیلم دارم. الان سیاه‌چادرها دیگر نیستند؛ چون گله‌داری و بز نمانده است. وقتی بز نباشد، مو نیست، وقتی هم مو نباشد، نمی‌توانید سیاه‌چادر ببافید. الان همگی چادرهای «برزنتی» استفاده می‌کنند. از شتر و اسب خبری نیست و تراکتور جایشان را گرفته است. تقریبا کوچ‌نشینی به روش سنتی تمام شده؛ چون مرتع از بین رفته است. روستاییان تمام مراتع را شخم زدند و به زمین کشاورزی تبدیل کرده‌اند. حدود سه هزار خانوار از عشایر ما هنوز کوچ‌رو هستند، ممکن است بیش از آن تعداد نیمه‌کوچ‌نشین داشته باشیم.
از پراکندگی جغرافیایی کردها در خراسان بفرمایید. چه اطلاعاتی در این زمینه می‌توانید به ما و خوانندگان بدهید؟ مشخصا کردها در چه نقاطی ساکن هستند؟
طول و عرض جغرافیایی کردهای شمال خراسان را در کتاب نوشته‌ام. شمالی‌ترین شهر مرزی ما «باجگیران»، یعنی مرز ایران و روسیه است. مردمان باجگیران از کردهای کیکانلو و مربوط به همین روستای اوغاز هستند. روستای سوزان ده و بعد از آن رباط زعفرانلو هست که در جنوب جاده تهران-مشهد و جنوبی‌ترین نقطه مشهد قرار دارد. فکر می‌کنم قریب به ٢٠٠ کیلومتر از باجگیران تا رباط زعفرانیه (قلعه خان‌محمد کلمیشی که درآنجا دفن شده) عرض جغرافیایی کردها در خراسان باشد.
کردهای خراسان در شکل‌گیری رویدادها و فضای تاریخی ایرانیان نقش داشته‌اند؛ مثلا آقای رحیمی، نماینده وقت قوچان که پیشنهاد ملی‌شدن صنعت نفت را داده‌اند، از کردها هستند.
من با ایشان مصاحبه کرده‌ام و در جلد هفتم کتاب نوشته‌ام. متأسفانه توان مالی ندارم چاپ کنم. رحیمی پیشنهاد ملی‌شدن صنعت نفت داد، اما به نام مصدق تمام شد. ایشان از کردهای یکان‌لو و اهل باجگیران بود.
در مقاله‌ای خواندم که میرزاکوچکخان هم از کردهای آن خطه بودند. حتما تأیید می‌فرمایید که جنبش جنگل را هم کردها راه انداختند.
بله، از کردهای خراسان و از طایفه رشوانلو بوده و احتمالا از خراسان به آن دیار مهاجرت کرده‌اند. باید گفت که «امیرعشایر کرد شاترانلو» ساکن خلخال بود که حکومت او را نگه می‌داشت. اما وقتی که امیر عشایر پیشنهاد داد که به تهران برویم، میرزاکوچکخان نرفت. نمایندگان تهران هم می‌گفتند بیا و تهران را فتح و بعد از آن کار را یکسره کن، اما نپذیرفت. امیر عشایر در نهایت میرزاکوچکخان را رها کرد و میرزا به شکل تراژیکی کشته شد. سرش را بریدند. خالو قربان که از کردهای هرسین بود، سر بریده میرزا را برای رضا شاه برد و رضا شاه فوری درجه سرگردی به او داد. در نهایت به جنگ مهاباد رفت و همان‌جا کشته شد. حیدرخان را نزد میرزا فرستادند و متوجه شدند که میرزا کمونیست خوبی از آب درنمی‌آید. خواست میرزا را ترور کند، اما حامیان و اطرافیانش متوجه شدند و او را کشتند. می‌دانید گفته می‌شود میرزاکوچکخان با خود لنین مکاتبه داشت. اما مردم ایران عقیده کمونیستی را نمی‌پذیرفتند. «خودو» (خداوردی) سردار کرد زعفرانلو در این زمینه هم خیلی تلاش کرد، اما شکست خورد. چون کردهای خراسان کمونیست نمی‌شدند.
کتاب‌های زیادی از شما در حوزه فرهنگ و تاریخ و موسیقی کردهای خراسان منتشر شده و چنان‌که اشاره کردید، آثار متعدد دیگری برای انتشار دارید. اما به نظر می‌رسد دایره‌المعارف کرد خراسان از سطح موضوعی گسترده‌تری برخوردار است؟
دایره‌المعارف کردهای خراسان دنیایی است که خودم هم درآن گم شده‌ام. متوجه هستید؟! یک نفر چقدر می‌تواند کار کند؟ روزها به باغ می‌روم و تا غروب بیل می‌زنم و کار می‌کنم و شب‌ها هم تا پاسی از شب کار پژوهشی دارم. کار و زندگی‌ام شده بیل و قلم! چه‌کار کنم دیگر؟! فکر می‌کنم اگر یک ساعت دیگر بمیرم، همه کارهایم نیمه‌کاره می‌ماند و از بین می‌رود.
شما از روستای اوغاز به مشهد آمده‌اید؟
الان ساکن مشهد هستم، اما برای کارگری با اوغاز ارتباط دارم. زمین دارم و تبدیل به باغ کرده‌ام. آنجا کار می‌کنم.
زندگی شما از راه باغداری می‌گذرد؟
تا حالا که استفاده‌ای از بانک کشاورزی ندیده‌ایم. اما به تازگی باغ سیب به ثمر نشسته است. تسهیلاتی که گرفتم، آن را تبدیل به سیستم قطره‌ای کرده‌ام، اما مشکل کمبود آب دارم.
می‌دانید که مرحوم استاد کامبوزیا که جعفر پسرش در مجلس ششم نماینده مردم زاهدان در مجلس شد، از کردهای خراسان بود که به زاهدان مهاجرت کرد و مزرعه تحقیقاتی ساخت که در پنج کیلومتری شهر و الان تقریبا در مرکز شهر است. به نظر می‌رسد که شما هم کاری مشابه انجام می‌دهید.
چیزی مشابه است. اما استاد کامبوزیا برای کشاورزی آب داشت ولی من ندارم. مشکل این است.
سایت:ده لاقه یک به رو رووداوه کانی روژ
دله! وا شاری مه هاباده وه ره!
کابه ته،رووگه ته، کرنووشی به ره!
توزی له و خا که به سهر خوتا که
توزی پیروزه له دنیا تاکه
توزی چاوی دلی نابینایه
لیره کل بوو کله که ی سینایه
له چ جی ناوی مه هاباد بینی
بو هه موو چاوی به رز ده نوینی
[بو کوردستان ، ماموستا هه ژار]
.jpg)
روز اول هفته معلم : نانوشته بهتر
روز شنبه 13 اردیبهشت زنگ اول شنیدم جناب آقای دکتر خرمی رئیس شبکه بهداشت به مناسبت تبریک گویی روز معلم به مدرسه خواهد آمد. زنگ دوم صبح، پس از زنگ تفریح به دفتر آموزشگاه برگشتم . مقداری شیرینی روی یکی از میزها ی دفتر بود. پس از مدتی سوال کردم جناب آقای دکتر تشریف آورده اند؟ جوابی نشنیدم. گفتم به من نگویید برایتان می نویسم. سوال کردم .
- کی آمده؟
ج- خودت فکرش کن.
نمی دانم.
-مدیر شیرینی خریده؟
ج: نه.
-اولیا؟
ج:«شتر در خواب بیند پنبه دانه»
...
-پس کی؟
ج: رؤسای بانک مسکن و بانک کشاورزی .
چه عجب.[مزاح: از نوع شیرینی هم معلومه . هرگز به دفتر ندیده ایم.حتماٌ پول و وام هم همراه خود آورده اند.]
-به چه مناسبتی ؟
ج: تبریک روز معلم.
خوب.
دو تبریگ گویی در قاب گرفته را هم آورده اند.
-تبریک گویی چی ؟
-ج: تبریک روز معلم
به تابلو ها نگاه کردم . خندیدم .
گفتند : چرا می خندی.
گفتم تاریخ و شماره نداره و سال 1393 را هم در پایین گوشه راست نوشته اند . مال سال های گذشته است در انبار مانده . روز انبار تکانی پیدا کرده اند و گفته اند برای روز معلم لازم خواهیم داشت و در پایین هم یک سال 1393 را نوشته اند. حالا فکر کردم حقیقتش همین است.
گفتم : امروز روز مدیر است یا معلم؟
گفتند : معلم. گفتم: عنوان : مدیر محترم ... . بدون آوردن القابی و معرفی جنسیت. گفتم مدیر :روز بر شما مبارک .
مقام ارسال تبریک گویی را نگاه کردم.:فرماندار : جناب کاکه درویشی
گفتم: مسئولین فرمانداری هم همراهشان بودند؟
گفتند : نوچ.
گفتم :پس چطور؟
گفتم : حالا چرا دو تابلو مثل هم ؟ با یک عنوان و متن و مقام ارسالی.
گفتنند : آخر دو رئیس بودند.
گفتم : پس خواسته اند هیچ کدامشان از ... کم نیاراند. نه همان حرف اولی، انبار تکانی و حوصله نداشتن در سطل آشغال گذاشتن .
-چه مدتی ماندند؟
گفتند: پنج دقیقه کمتر. آن هم ایستاده. ننشستند ، چون پشت ماشین پر از شیرینی و قاب بود. مورد های دیگر هم داشتند. می خواستند به آنجا هم سر بزنند.
...
حال:
کی آمدند؟
چرا رؤسای بانک؟
چگونه آمدند و چگونه رفتند ؟
با چی آمدند؟
...
این آمدن و رفتن افراد غیر فرهنگی به محیط آموزشی و شرکت آن ها در مناسبات آموزش و پرورش در صورتی که ما از روز و تجمع و مناسبات دیگر ارگان های دولتی بی خبریم غیر ضروری به نظر می رسد به ویژه در در وقت کار اداری خودشان، نامگذاری این روز و مناسبت آن و نوع قدر دانی از جامعه فرهنگی در تناسب با روز دیگر اداره ها و قدرانی از مدیران به جای معلمان و نداشتن اندیشه براین مهم که هر معلمی می تواندمدیر باشد ولی هر مدیری نمی تواند معلم باشد و این روز را با روز مدیر اشتباه گرفته اند، توزیع شیرینی در روز مرگ یک روحانی و اختصاص آن به روز معلم و...برای من بسیار جای غور و اندیشه بود. دلم می خواهد بنویسم، اما می دانم نوشتن نمی خواهد چون هرکس بخواند و مدتی در تامل فرو رود به اندیشه هایم نزدیک خواهد شد.
باز هم می اندیشم ... . تنها خودمان از خودمان تعریف و تمجید می کنیم وبه خودمان دلنوازی می دهیم.
به خدا قسم:
نه... نه ....نه ....
نه ... نه ... نه...
خواهش می کنم جای نه ها را پر رنگ کنید.
آنگونه که خود گوید :"ابراهیم افخمی فرزند مرحوم محمو افخم متولد 1301 ه. ش در بوکان به دنیا آمده است و تحصیلات خود را از ابتدا در خدمت پدر و برادرش عبدالله آغاز کرده است و مقدمات صرف و نحو و ادبیات فارسی را در محضر برادر فاضل و دانشمندش حاجی ملا عبدالهادی افخم زاده ادامه داده است و چون در سال 1320 به خدمت نظام اعزام شده ترک تحصیل نموده و در سال 1326 به خدمت دولت [شیر وخورشید سرخ بوکان]در آمده و اکنون به افتخار بازنشستگی نایل شده اند."(تاریخ فرهنگ و ادب مکریان:757)
ابراهیم افخمی شاعر و نویسنده ی برجسته ای درگروه خود است که درهیچ جای اطلاعاتی در مورد آن گزارش نشده است فضای مجازی نیر و تنها معرف وی آثار خود وی است .
ادامه مطلب...
چومی قازیاوی له خیلی خالان
شله ژاندوومی ده گه ل مندالان
خانووه ره ملینه له لام خوش بوو به لام
لیم ده روخایه وه، ئیسته ش هه ر وام
[بو کوردستان ، ماموستا هه ژار]
(نه ورۆز )
نه ورۆز هاتی..؟
هه ر به خێر بیت
گه ر ده هاتی له سه ر ڕێگه ت
چه نده سه ری
بڕاوت دیت
چه نده ده ستی
پەڕاوت دیت
دیتت له شاری
کۆبانی..
گه وره کچانی چه ک
به ده ست
چۆن ببوونه بوومه له رزه
به سه ر دوژمنانی
په ست
پێم بڵێ له شاری شه نگال
چه نده ڕۆڵه ی هه تیوت دیت
قسه ی خۆمان بێ
مام نه ورۆز ئه مساڵ ئه تۆش
په شیمانی..
له و سه فه ره
به ڕه نگ و ڕووت
به جل وبه رگت
جوان دیاره په ره ێشانی
سفره ی حه و سینی
ئه مساڵمان گه ر ببینی
خۆت ده کوژی
سینی یه که مان
(سته مه)
سینی دووهه م
(سه ر بڕینه)
سینی سێهه م
(سووتاندنه)
سینی چوواره م
(سێداره یه)
سینی پێنجه م
(سووکایه تی به به رزی ژن)
سینی شه شم
(سه غیر) و
سینی حه وته م
(سه ر گه ردانی)
مامه نه ورۆز بگه ڕیوه بۆ ڕابردوو
بۆ ئه و ڕۆژانه _با_بردوو
خۆشی مه حاله ده س که وێ
له وڵاته خوێن گرتوویه
بگه ڕێوه بۆ...ڕابردوو "سوپاس له هاوالم بو دیاریت- ر- ب "
مرد زاهدی که در کوهستان زندگی می کرد ،کنار چشمه ای نشست تا آبی بنوشد و خستگی در کند .سنگ زیبایی درون چشمه دید .آن را برداشت و در خورجینش گذاشت و به راهش ادامه داد .در راه به مسافری برخورد کرد که از شدت گرسنگی با حالت ضعف افتاده بود .کنار او نشست و از داخل خورجینش نانی بیرون آورد و به او داد .مرد گرسنه هنگام خوردن نان ،چشمش به سنگ گران بهای درون خورجین افتاد . نگاهی به زاهد کرد و گفت :« آیا آن سنگ را به من می دهی ؟ »
زاهد بی درنگ سنگ را درآورد و به او داد .مسافر از خوشحالی در پوست خود نمی گنجید .او می دانست که این سنگ آنقدر قیمتی است که با فروش آن می تواند تا آخر عمر دررفاه زندگی کند ، بنابراین سنگ را برداشت و با عجله به طرف شهر حرکت کرد .چند روز بعد ، همان مسافر نزد زاهد آمد و گفت :« من خیلی فکر کردم ، تو با این که می دانستی این سنگ چه قدر ارزش دارد ،خیلی راحت آن را به من هدیه کردی . »بعد دست در جیبش برد و سنگ را در آورد و گفت :« من این سنگ را به تو برمی گردانم ولی در عوض چیز گران بهاتری از تو می خواهم .به من یاد بده که چگونه می توانم مثل تو باشم ؟
ماموستایه تی !!!
نه کیوه
لی دا پچرینی بی و
له خوبایی،
نه ئاسمانه
له خوبایی بیت و
چاو له دوو،
نه حه رزه
چاو روانی هه بیتو
له دویی پاروی قه له و،
نه دریایه
خینکی نه ر ،
نه به فرو و مانگه
به رواله ت که م کا ،
نه سوزه یه
زه ردی ببینی ،
نه کانیاوه
به هوی رونی له خوبایی بی،
نه داره
ره گی بو هه میشه دا چه قان بیت،
نه رو باره
غه وری گر بیت،
نه گوله
به هه مو رنگی ده ر بیت.
...
ماموستایه تی
خوشه ویستی و
خولقینه ر،
دلی وی به وینه ی ده ریا به رینه
هه ل گری هه ر ئازاریکه و برینه،
دلی وی ئاگره
ئاگریکی سوته نیره
سوته نیری هه ر نا پالا و راویکه
هاورازی هه ر پلاوراویکه ،
گوی وی بیستراوه ی
هه ر ئازارو نه زانینیکه،
چاوی وی بینه ری هه ر
سه وزیو و بوریکه،
زوانی مه لحه می کاریگه ره
ئارام که ره وه یه
لابه ری هه ر چه له مه یه،
لیوه کانی خولقینه ری خوشیه،
پنجه جوانه کانی
با هاوکاری هوشی
هونه رمندی کی توانا و لی هاتویه،
قاچه کانی مرشیدیکی مرید دار،
په س به یک وشه:
ئینسانیکی راسته قینه
له تینی 360 خال پوخته بو
به زیی خوا به سه ری دا رژاوه
بویه به و پله یه گیوه
گه ر هه له م کردبیت
ماموستا نیه
...
پاییزجووانه به لای پیری من
پیری بومنه نه ک بوهه ربین
نه م دی زه ردی له هه رچین
زوردلخوش ده س له گه ردن
هه رمن بوم ده س به گه ردن
دیارده ی زورهیندیکیش هون
مه جال نادربوهه ریک کوتن
روژکورتی سه لایه له ژین
ریک بونی ژین ته ماح برین
فینکه ری له ش لا برینی تین
به حوکمی آیت زوربونی تین
به پیچوانه قه لا بایی زه یتون
ده نگ پی ریخه رگه لا له بن
کوک مالی خوش بوونی ژین
هه ولی زوری به هاروهاوین
وچان ده ری تاقمیک له چین
بالندش رزگارله هه ول فرین
بوکو کردنه وی خوراکی ژین
....
در این قسمت تعدادی از مکاتب و ایسم های مهم جهان معرفی می شود.
حَمدی اولوکایا، موسس و مدیرعامل شرکت «چُبانی» است که در طول شش سالی که از آغاز فعالیتش می‌گذرد، حدود 20 درصد از بازار 5/6 میلیارد دلاری ماست در آمریکا را در کنترل خود گرفته است.
نام آقای اولوکایا که کرد ترکیه است، در فهرست میلیاردرهای سال 2013 مجله فوربس قرار دارد.
فایننشیال تایمز در گزارشی که در مورد اولوکایا و شرکت تحت مدیریتش نوشته آورده است موسسه چُبانی در مجموع حدود 2000 کارمند در استخدام خود دارد و محصول خود را در دو کارخانه که بزرگ ترین مراکز تولید ماست در جهان هستند، تولید می کند. چُبانی پر فروش ترین ماستی است که در بازار آمریکا به فروش می رسد.
حمدی اولوکایای 41 ساله می گوید راز موفقیتش بازگشت به موضوعات اساسی و اولیه در شناخت بازار و پیروی از غریزه خود بوده است.
وی سال 2005 به این اندیشیده است که گرچه ماست های آمریکا، عمدتا ماست میوه ای و ماست های شیرین آغشته به شکر هستند، ماست واقعی همان ماستی است که در مناطقی مثل کوهستان های مناطق کردنشین تولید و مصرف می شود و قاعدتا باید چنین محصولی بسیار بهتر از ماست های شیرین به فروش برسد.
وی با دریافت یک وام یک میلیون دلاری از اداره کمک به تجارت های خرد در آمریکا توانست اولین کارخانه خود را خریداری کند.
پس از آن آقای اولوکایا مصطفی دوئان، یک کارشناس با تجربه ماست بندی را از ترکیه به آمریکا آورد. آنها به مدت 18 ماه انواع ماست های محصول آمریکا و ماست های وارداتی را آزمایش کرده و بالاخره روش ویژه ماست بندی خود را تثبیت کردند.
آنها می دانستند بازار آمریکا به ماست شیرین عادت کرده، ولی از خلال صحبت با مصرف کنندگان متوجه شدند بسیاری از آنها ماست های طبیعی را که در کشورهای اروپایی و خاورمیانه رایج
است ترجیح می دهند.
آقای اولوکایا در عین حال به این نکته نیز توجه کرد که الگوی مصرف مواد غذایی در آمریکا به سمت مواد طبیعی و کاستن از شکر و مواد مصنوعی گرایش پیدا کرده است. همین نکات ساده راز موفقیت بنای امپراتوری ماست بندی در آمریکا بود.
حمدی اولوکایا در حال حاضر در آمریکا صاحب دو کارخانه است؛ یکی کارخانه ای قدیمی در ایالت نیوجرسی که سابقا به شرکت تولید کننده محصولات غذایی «کرَفت» تعلق داشت و دیگری کارخانه جدیدی که با هزینه 450 میلیون دلار در ایالت آیداهو احداث شده است.
موسسه چُبانی سال 2011 یک کارخانه دیگر نیز در اتریش راه اندازی کرد و بسرعت به سومین تولید کننده ماست در آن کشور بدل شد. این مؤسسه در نظر دارد که امسال فعالیت های خود را در بریتانیا آغاز کند.
حمدی اولوکایا نمونه ای از مهاجرانی است که به آمریکا مهاجرت کرده و سرنوشتی موفق و برجسته برای خود رقم زده اند و به قول معروف «آرزوی آمریکایی» در مورد آنها محقق شده است.
در شرایطی که باراک اوباما قصد دارد قوانین و شرایط مهاجرت به آمریکا را به شکلی بنیادین اصلاح کند، مدافعان این طرح افرادی مانند آقای اولوکایا را نماد مهاجران موفقی می دانند که با نوآوری های اقتصادی به رونق بازار کار و تولید در جامعه آمریکا کمک کرده اند.
.jpg)
ای کریکار ی بی وچان
ای تیکوشه ر به چستان
نه وستان به ساتی باران
دل برین له هه ر خوشیان
لیت پیروزبی له پیشان
رووژیک که بوته ترخان
*****
به یان که سه ر له بن لیفه ده ر دینی
که له باب له ناو کوخته دا قیره هه ل دینی
پیرریژن به ذیکران دل وه چله دینی
بیان به نه رمی کیش هه ستی وه دیدینی
...
کریکار به زوور خه و رای ده چله کینی
به سه ر له شی دا سوکانیی دینی
به په له ئه بیت واز له م خوشی بینی
له ناو باوشی خوشی دا خوی داپچرینی
...
بیانه یه
له گه ل قیری پیریژنی
هه ل ده ستی
له خوشی خوی دا ده پچری
نویژی ئاکا به په له
چون خوا زووری داوه تی ئه م ته مه.
توره که هه ل ده گری
چی تیدا ئه بی؟
پیخوری په نیر یا شیر ریژ(شیریژ)
له گه ل چه ن نانه ره قه برتاوی
لای مالیش بونی نه ماوه
بویه ئه وند ه ی قه در لی گیراوه.
هه ر به پی یان را ده کا
چون پار ه ی بو ده گه ریته وه
له گه ل هه تاو شه ر ده کا
به گشت گیان دا ئارق ده ریژی
بوو ؟
جیا له ماندو بون به م کاره
بووله ی سیحه ب مال ئه بیسی
ویژدانی کاری جارو بار
گه رو یی ریک ده کوشی.
وه ختی وچان دانه
سه ر شیلکه ده ر دینی
پشت له وینه ر زگی دادخنی
...
ئیواره یه و موچی ده وی
سیحه ب مال به بیانو رایکردو
کریکا ر برومال ئه بیته
مالو منال چاوه رین
…
تفاوت آموزش و پرورش ایران و ژاپن
نگاهی به ژاپن
کشور آتش‌فشانی و زلزله‌خیز ژاپن از ۴ جزیزه‌ی بزرگ و ۳۹۰۰ جزیره‌ی کوچک تشکیل شده است. مساخت ژاپن ۳۷۸ هزار کیلومتر مربع (کمتر از یک چهارم وسعت ایران) و جمعیت آن ۱۲۵ میلیون نفر (تقریبا ۲ برابر ایران) است. بیش از ۶۷ درصد این کشور را کوه و جنگل و ۱۵ درصد آن را زمین‌های کشاورزی فرا گرفته است. این کشور فاقد هر گونه منابع طبیعی مثل نفت و گاز است ولی درآمد سرانه‌ی مردم آن ۳۸ هزار دلار (۱۵ برابر ایران) می‌باشد. این نشانگر آن است که سطح رفاه در این کشور آسیایی از آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی نیز بالاتر است و توجه به نیروی انسانی و مدیریت آن ، راز توسعه و پیشرفت ژاپن بوده است.
عمر متوسط مردان ژاپنی ۷۸ و عمر متوسط زنان این کشور ۸۵ سال است. (۱۵ سال بیشتر از ایران) دین و آیین مردم ژاپن “شینتو” و “بودایی” است و پیروان این آیین‌ها حدود دو برابر جمعیت ژاپن هستند. زیرا بیشتر مردم این کشور به هر دو آیین معتقدند. “شینتو” مجموعه‌ای از باورهای دیرینه‌ی ژاپنی‌ها است که بر اساس آن کلیه‌ی مظاهر طبیعت ، مانند کوه و ستاره و دریا خدایگان جداگانه‌ای دارند و باید پرستش شوند. طبق آیین “شینتو” روح انسان بعد از مرگ جاودانه باقی می‌ماند اما جهان دیگری وجود ندارد. بنابراین پاداش و کیفری هم برای اعمال آدمی نیست.
آیین بودایی در اواخر قرن ششم پیش از میلاد (۲۶۰۰ سال قبل) توسط بودا و در کشور هند پایه‌گذاری و از طریق چین و کره به ژاپن راه یافت. طبق آیین بودایی ، روح افراد پس از مرگ به بدن فرد دیگری منتقل می‌شود و در آنجا برحسب راحتی و سختی زندگی او ، به پاداش یا عقاب می‌رسد. مهم‌ترین ویژگی مردم ژاپن سخت کوشی ، قناعت ، نظم و روحیه‌ی همکاری و مشارکت آنهاست.
ادامه مطلب...
آمار
وب سایت:
